Tác động của OECD Pillar Two (Thuế tối thiểu toàn cầu) đến Transfer Pricing tại Việt Nam

Ở quy mô toàn cầu, OECD Pillar Two (Thuế Tối Thiểu Toàn Cầu) đã được hơn 140 quốc gia, bao gồm Việt Nam, thông qua nhằm đảm bảo mức thuế hiệu dụng tối thiểu 15% đối với các tập đoàn đa quốc gia có doanh thu hợp nhất trên €750 triệu mỗi năm. Tại Việt Nam, Nghị quyết 107/2023/QH15 và Nghị định 20/2025/NĐ-CP đã triển khai hai cơ chế chính: Qualified Domestic Minimum Top-Up Tax (QDMTT) và Income Inclusion Rules (IIR), để đồng bộ với khung khổ OECD Pillar Two, góp phần ngăn ngừa xói mòn cơ sở thuế và chuyển lợi nhuận không minh bạch. Sự tích hợp này không chỉ ảnh hưởng đến cơ cấu thuế toàn cầu của các tập đoàn mà còn có tác động sâu sắc đến chiến lược transfer pricing  (giao dịch liên kết) tại Việt Nam.

Dưới đây, bài viết sẽ phân tích chi tiết tác động của Pillar Two lên transfer pricing tại Việt Nam, các thách thức về tuân thủ và cơ hội tối ưu hóa thuế, cùng nhận định chuyên gia để giúp doanh nghiệp định hướng chiến lược phù hợp.

Khung Pháp Lý Quốc Tế và Triển Khai Tại Việt Nam

OECD Pillar Two: Mục Tiêu và Cấu Trúc Chính

OECD Pillar Two giới thiệu giải pháp gồm hai trụ cột để ứng phó với thách thức từ số hóa kinh tế toàn cầu. Cột Hai (Pillar Two) thiết lập mức thuế hicệu dụng tối thiểu (Effective Tax Rate – ETR) 15% đối với các tập đoàn đa quốc gia (MNEs) có doanh thu hợp nhất trên €750 triệu mỗi năm. Hai quy tắc chủ yếu bao gồm:

• Income Inclusion Rules (IIR): Cho phép quốc gia đơn phương áp mức thuế tối thiểu bổ sung trên thu nhập chưa bị đánh thuế hoặc bị đánh thuế dưới mức 15%.

• Undertaxed Profits Rule (UTPR): Khuyến khích quốc gia khác trong mạng lưới áp thuế bổ sung nếu IIR không được thực thi đầy đủ.

Nghị Quyết 107/2023/QH15 của Quốc Hội Việt Nam

Theo Nghị quyết 107/2023/QH15, Việt Nam sẽ thực thi mức thuế tối thiểu 15% áp dụng từ ngày 1/1/2024 đối với MNEs có doanh thu hợp nhất trên €750 triệu trong hai năm gần nhất. Nghị quyết nêu rõ hai cơ chế chính:

• QDMTT (Qualified Domestic Minimum Top-Up Tax): Áp dụng cho các tổ chức đầu tư nước ngoài trong nước, yêu cầu doanh nghiệp bổ sung phần thuế chênh lệch để đảm bảo ETR tối thiểu.

• IIR: Đối với MNEs có trụ sở chính tại Việt Nam, áp dụng bổ sung thuế tối thiểu trên lợi nhuận đầu tư ra nước ngoài.

Nghị định 20/2025/NĐ-CP về Transfer Pricing

Để đồng bộ với Nghị quyết 107, Nghị định 20/2025/NĐ-CP đã sửa đổi một số điều của Nghị định 132/2020/NĐ-CP về quản lý giao dịch liên kết, bổ sung trách nhiệm cung cấp thông tin, làm rõ các mối quan hệ liên kết và phương thức xử lý chi phí lãi vay không được khấu trừ. Những điểm quan trọng bao gồm:

• Mở rộng đối tượng áp dụng, bao gồm cả chi nhánh hạch toán độc lập.

• Bổ sung trách nhiệm Ngân hàng Nhà nước phối hợp cung cấp thông tin liên quan đến bên liên kết.

• Điều chỉnh Phụ lục I về thông tin giao dịch liên kết để phù hợp với yêu cầu CbCR và Pillar Two.

Tác Động Của Pillar Two Đến Chiến Lược Transfer Pricing

Điều Chỉnh Định Giá Các Giao Dịch Liên Kết

Việc áp mức thuế tối thiểu 15% sẽ buộc doanh nghiệp xem xét lại toàn bộ các giao dịch liên kết với mục tiêu điều chỉnh giá chuyển giao để phản ánh đúng “giao dịch độc lập” (arm’s-length) và tránh việc lợi nhuận bị đánh thuế bổ sung. Cụ thể:

• Doanh nghiệp cần cân nhắc Amount B trong Pillar One cũng như các Top-Up Tax trong Pillar Two khi xác định giá dịch vụ quản lý, tài chính nội bộ.

• Các giao dịch với công ty con tại các jurisdiction có thuế suất thấp hơn 15% phải được xếp lại chi phí để tránh phần thu nhập chưa bị đánh thuế bị áp thuế bổ sung.

Tác Động Đến Hồ Sơ Chứng Từ Transfer Pricing và CbCR

Pillar Two gia tăng yêu cầu minh bạch và báo cáo toàn diện. Hồ sơ Transfer Pricing (Phụ lục I, II, III) không chỉ phục vụ mục đích đối chiếu giá mà còn làm cơ sở tính toán ETR và QDMTT. Đồng thời, Country-by-Country Reporting (CbCR) trở thành nguồn dữ liệu quan trọng để cơ quan thuế đánh giá rủi ro GloBE và phân tích chênh lệch thuế giữa các quốc gia.

Áp Lực Tuân Thủ và Chi Phí Đầu Tư Hệ Thống

Doanh nghiệp phải đầu tư vào công nghệ ERP và các giải pháp phân tích dữ liệu lớn (Big Data) để phục vụ quy trình tính toán ETR, IIR, UTPR và QDMTT. Việc số hóa hồ sơ transfer pricing giúp doanh nghiệp:

• Tự động tính toán ETR cho từng Constituent Entity.

• Lưu trữ và truy xuất dữ liệu nhanh chóng khi cơ quan thuế yêu cầu.

• Dự báo chi phí thuế bổ sung và lên kế hoạch tài chính tối ưu

Thách Thức và Cơ Hội Cho Doanh Nghiệp Việt Nam

Thách Thức

• Phức tạp về quy trình tính toán: ETR, IIR và QDMTT đòi hỏi quy trình tính toán nhiều bước, liên quan đến dữ liệu tài chính, thuế, và chuyển giá ở nhiều quốc gia.

• Nguồn lực chuyên môn: Thiếu nhân sự am hiểu Pillar Two và transfer pricing, cần đào tạo hoặc thuê chuyên gia tư vấn.

• Đồng bộ khung pháp lý: Các văn bản pháp luật Việt Nam cần tiếp tục hoàn thiện để tránh mâu thuẫn với quy định quốc tế.

Cơ Hội

• Tăng cường minh bạch: Giúp xây dựng niềm tin với cơ quan thuế, nhà đầu tư và thị trường.

• Tối ưu hóa thuế: Khi được tính toán chính xác, doanh nghiệp có thể lập kế hoạch thuế chiến lược, giảm thiểu chi phí thuế và tăng hiệu quả sử dụng vốn.

• Lợi thế cạnh tranh: Doanh nghiệp sớm tuân thủ Pillar Two sẽ nhận ưu đãi về uy tín, mở rộng cơ hội hợp tác quốc tế.

Theo ông Bùi Mạnh Quân, Giám đốc dịch vụ Thuế và Tư vấn, RSM Việt Nam, “Pillar Two không chỉ là thay đổi về thuế suất mà là một cuộc cách mạng về minh bạch thuế và quản trị rủi ro. Doanh nghiệp phải coi đây là cơ hội để xây dựng hệ thống transfer pricing hiện đại, kết hợp giữa công nghệ và con người. Bằng cách tích hợp ETR calculation vào hệ thống ERP và áp dụng AI cho việc dự báo, họ sẽ tạo ra lợi thế cạnh tranh bền vững trên thị trường quốc tế.” 

Để cập nhật góc nhìn mới nhất từ cơ quan Thuế đối với Transfer pricing, Quý vị có thể đăng ký tham gia ngay hội thảo được tổ chức bởi RSM Việt Nam tại đây!

Khuyến Nghị Chiến Lược

1. Xây dựng Đội ngũ Nội bộ Chuyên trách Pillar Two & Transfer Pricing: Kết hợp chuyên gia thuế, kế toán và IT để đảm bảo tính liên tục và chính xác.

2. Đầu tư vào Hệ thống CNTT & Phân tích Dữ liệu: ERP tích hợp module tính toán ETR, AI/ML cho dự báo và cảnh báo rủi ro.

3. Cập nhật và Rà soát Pháp lý Định kỳ: Theo dõi Nghị định 20/2025/NĐ-CP, Thông tư 41 và các văn bản hướng dẫn liên quan.

4. Hợp tác với Đơn vị Tư vấn Chuyên nghiệp: Sử dụng APA (Advance Pricing Agreement) để được cơ quan thuế đồng thuận phương pháp định giá trước và giảm thiểu tranh chấp.

5. Tối ưu Hóa CbCR & Hồ sơ Transfer Pricing: Lưu trữ dữ liệu theo chuẩn quốc tế, đảm bảo sẵn sàng cho việc thanh tra, kiểm tra và tính toán GloBE.

   
   

Kết Luận

Việc triển khai OECD Pillar Two tại Việt Nam thông qua Nghị quyết 107/2023/QH15 và Nghị định 20/2025/NĐ-CP đã tạo ra yêu cầu cấp bách về tái cấu trúc transfer pricing và tối ưu hóa thuế. Mặc dù tồn tại nhiều thách thức về kỹ thuật và nguồn lực, doanh nghiệp Việt Nam có thể tận dụng cơ hội này để nâng cao tính minh bạch, củng cố hệ thống quản lý thuế và tạo lợi thế cạnh tranh. Việc kết hợp công nghệ tiên tiến, đào tạo nhân sự và hợp tác với chuyên gia tư vấn sẽ là chìa khóa để doanh nghiệp thích ứng nhanh chóng và phát triển bền vững.